× assar , jomalate naghz , pand ha va har anche ke da sakhtare shakhssyate enssani moasser bashad. be hamrahe moosighi va tassavire romantiq

آدرس وبلاگ من

chasmandaz.goohardasht.com

آدرس صفحه گوهردشت من

goohardasht.com/arastu_s

لیست دوستان

mohammad

mahdis

????

ssaagh

sadi

sahereh

arastuمشاهده تمام دوستان

گروهای عضو شده

asheghan elm o adab

شعر و عرفان (مولانا و حافظ

arastu مشاهده تمام گروهاي

آيين نگارش در ايران باستان

آيين نگارش در ايران باستان

پادشاهان ساساني مانند اردشير بابكان و خسرو انوشيروان، براي دبيران و نويسندگان ارزش بسيار قايل بودند و آبادي كشور را به دست ايشان مي‌دانستند. پادشاهان ساساني، دبيران خود را از ميان برترين نويسندگان برمي‌گزيدند و ايشان را از رفاه بهره‌مند مي‌كردند. آن‌ها به كارهاي كشور سامان مي‌دادند و فرمانرواي پادشاهان را استوار مي‌ساختند._

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، به نقل از �جزيره دانش�، پادشاهان ساساني مانند اردشير بابكان و خسرو انوشيروان براي دبيران و نويسندگان ارزش بسيار قايل بودند و آبادي كشور را به دست ايشان مي‌دانستند. فردوسي فرزانه در شاهنامه از زبان اردشير بابكان جايگاه نويسندگان را اين‌گونه گزارش كرده است:

ستاينده بُـد شـهريار اردشـير
چـو ديـدي به درگاه مرد دبيــر

نويســنده گفتي كه گنج آكند
هــم از راي او رنـــج بـپــراكنـد

بدو باشـد آباد شـهر و سـپاه
هـمان زيردســتان فـريـادخـواه

دبيران چــو پيونـد جــان مننــد
هـمه پادشــاه بـر نهـان مننـد

پادشاهان ساساني دبيران خود را از ميان برترين نويسندگان برمي‌گزيدند و ايشان را از رفاه بهره‌مند مي‌كردند. آن‌ها به كارهاي كشور سامان مي‌دادند و فرمانرواي پادشاهان را استوار مي‌ساختند. آن‌ها زبان گوياي شاهان و گنج‌دار دارايي‌هاي ايشان بودند. چه درست گفته است �كريستن‌سن�، تاريخ‌پژوه دانماركي، كه: �دبيران [در درگاه ساساني] سياستمداران حقيقي به شمار مي‌رفتند.�

آن‌ها همه جور سند را ترتيب مي‌دادند و نامه‌نگاري‌هاي دولت را در دست داشتند. فرمان‌هاي شاه را مي‌نوشتند و ثبت مي‌كردند. جمع هزينه‌ها را مرتب مي‌كردند و محاسبات دولت را اداره مي‌كردند. در نامه‌نگاري با دشمنان پادشاه بايستي با توجه به موقعيت، گاهي عادلانه و مسالمت‌آميز و گاه به تهديد و تخفيف بپردازند.�

دبيران در آموزشكده‌هاي ويژه‌‌اي آموزش مي‌ديدند و برترين آن‌ها به دربار پادشاه راه مي‌يافتند. به نظر مي‌رسد آموزش دبيران بر پايه‌ كتاب‌هايي به نام �كاروند� انجام مي‌شد كه تجربه‌هاي دبيران پيشين را در خود داشتند. چنين كتاب‌هايي به دست ما نرسيده؛ اما برخي از آن‌ها در سده‌هاي نخست دوره‌ اسلامي از منابع اصلي نويسندگان عربي‌نويس بوده است. آن‌ها بخش‌هايي از اين كتاب‌ها را به زبان عربي ترجمه كرده و در كتاب‌هاي �بلاغت و بيان� گنجانده‌اند. براي مثال، ابن‌قتيبه از مردم دينور كرمانشاه در كتاب �عيون الاخبار� بخش‌هايي از آيين نگارش ساساني را در گفتارهايي كوتاه گزارش كرده است.

اكنون بخش‌هايي از اين گفتارها را با ترجمه‌ي زنده‌ياد دكتر محمد محمدي ملايري (و اندكي بازنويسي) مي‌خوانيد.

سخن چگونه باشد
بدان كه سخن بر چهار گونه است: فرمايش (امر)، پرسش (استفهام)، گزارش (خبر) و خواهش (طلب)

� چون فرمايش مي‌كني، در سخن استوار باشد. (با قدرت)

� چون از چيزي مي‌پرسي، در سخن روشن باش. (بدون ابهام)

� چون خواهش مي‌كني، در سخن نرم باش. (بدون درشتي)

� چون گزارش مي‌دهي، در سخن پژوهنده باش. (با استناد)

به هر روي: �سخنت را فراگير همه‌ي انديشه‌هايت گردان تا چنان نشود كه آنچه در ذهن داري سترگ و آنچه بيان مي‌كني ناچيز باشد.� پس همواره سفارش‌هاي زير را به ياد داشه باشد:

1. چون مي‌انديشي با شكيبايي بينديش

نخستين گام در راه نويسندگي، خوب انديشيدن است. مراد از آن، انديشيدن با شكيبايي است نه با شتاب تا براي نويسنده مرز آنچه مي‌بايستي به قلم آورد، روشن شود و همه‌ مطالبي كه مي‌بايستي در نوشته بگنجاند، در ذهن خود مرتب گرداند.

2. چون مي‌نويسي روشن بنويس

واژه‌ها و تعبيرهايي را به كار گير كه انديشه‌ات را به طور كامل و روشن به خواننده برساند و چيزي از آن ناگفته و نانوشته همچنان در ذهن تو نماند. اين نشانه‌ بي‌مايگي نويسنده است كه سخنانش از بيان همه‌ آنچه كه در ذهن دارد، كوتاه ماند.

3. به اندازه‌ نياز بنويس

در به كاربردن واژه‌ها و تعبيرها به همان اندازه كه براي بيان انديشه نياز داري، بسنده كن. از آوردن واژه‌هاي بيهوده و بيش از نياز و آنچه براي آرايش سخن و چه بسا براي پوشاندن نارسايي و بي‌مغزي سخن به كار مي‌برند، پرهيز كن.

4. پراكنده و آشفته ننويس

سخن را با سخن ديگر مپوشان و معنايي را از معناي ديگر دور مگردان. جمله‌ها بايد به اندازه‌اي از هم جدا باشند كه با هم آميخته نشوند و هم به اندازه‌اي به هم پيوسته باشند كه معاني هم‌سنخ از يكديگر دور نيفتند و پيوند آن‌ها از يكديگر گسسته نشود.

5. كوتاه‌ترين راه را برگزين

مناسب‌ترين واژه‌ها را براي بيان هر انديشه برگزين تا سخنت بدون دشواري به ذهن خواننده برسد. سخن خويش را درست قالب انديشه‌اي ساز كه دربردارنده‌ي آن است و نه آن اندازه تنگ و نارسا كه انديشه را در تنگنا گذارد و نه آن اندازه فراخ و ناموزون كه آن را در پيرايه‌هاي خود بپوشاند.

6. به ترتيب اهميت بنويس

مطالب را به ترتيب اهميت و شايستگي آن‌ها بنويس و تا هنگامي كه مطلبي به طور كامل بيان نشده است، به مطلب ديگر نپرداز. نبياد مطالب ناهم‌سنخ را در يك ‌جا گرد آورد و اگر چنين شد آن‌ها را از يكديگر به خوبي جدا ساز.

7. از معاني فروافتاه بپرهيز

از به كاربردن واژه‌ها و تعبيرهاي فروافتاده بپرهيز كه سخنت را فروافكند. عبارت‌هاي سنجيده و درخور مردم بافرهنگ و پرورش‌يافته را به كار گير. نوشته‌ تو زبان تو وآگاهي‌دهنده از نهان توست. نوشته را از فروتني بيش از اندازه دور گردان كه آن را گنگ و تو را خوار سازد.

برترين ويژگي نگارش ايراني

�جاحظ� در كتاب �البيان و التبيين� (جلد يكم، صفحه‌ي 87) نوشته است: �از فارسي‌زبان پرسيدند بلاغت در چيست؟ گفت: در شناختن فصل از وصل� (يعني اين كه نويسنده بداند در كجا مطلبي را از مطلب پيشين جدا كند و در كجا آن را بدان پيوند زند.)

در همين زمينه �ابوهلال عسكري� در كتاب �الصناعتين� (صفحه‌ 425) از گفته‌هاي بزرگمهر چنين آورده است: �چون مردي را ستودي و ديگري را نكوهيدي، آن دو سخن را از يكديگر جدا ساز تا ستايش از نكوهش بازشناخته شود. همچنان‌كه در نوشته‌هايت آن‌گاه گفتاري را آغاز مي‌كني كه گفتار پيشين را به پايان برده باشي.�

همچنين �جُهشياري� در كتاب �الوزراء و الكتّاب� چنين آورده است: �پادشاهان ايران نويسندگان دربار خود را سخنگويان خود مي‌خواندند و به آن‌ها مي‌گفتند: گرايش به كوتاه‌كردن سخن شما را واندارد كه از مطالب خود بيش از اندازه بكاهيد و در سازمان‌دهي به آن‌ها كوتاهي كنيد و از كوشش براي رساندن مقصود بازمانيد و در آوردن برهان در جايي كه نياز هست، سُستي كنيد.�

منبع: محمدي‌ملايري، محمد. تاريخ و فرهنگ ايران در دوران انتقال از عصر ساساني به عصر اسلامي. جلد پنجم: نظام ديواني ساساني در دولت خلفا). تهران: انتشارات توس، 1382

یکشنبه 28 آذر 1389 - 12:45:54 AM